Başlangıç Düzeyde Bilgisayar Bilgisi/Birkaç Soru ve Yanıtı
Bu yazımızda temel düzeyde bilgisayar bilgisine sahip olabilmenize katkı sunabilmek için birkaç soru ve yanıtları sizinle paylaşacağım.İlk ve en temel soru ile başlayalım:
Bilgisayar Nedir?
Bilgisayar, kendisine işlediğimiz bilgileri istediğimizde saklayabilen, istediğimizde geri verebilen cihaza denir. Günümüz bilgisayarları, program adı verilen genelleştirilmiş işlem kümelerini izleme yeteneğine sahiptir. Bu programlar, bilgisayarların çok çeşitli görevleri yerine getirmesini sağlar. "Tam" işletim için gerekli olan ve kullanılan donanım, işletim sistemi (ana yazılım) ve çevresel ekipmanı içeren eksiksiz bir bilgisayar, bir bilgisayar sistemi olarak adlandırılabilir. Bu terim, birbirine bağlı ve birlikte çalışan bir grup bilgisayar, özellikle bir bilgisayar ağı veya bilgisayar kümesi için de kullanılabilir.
Donanım/Bilgisayar Donanımı Nedir?
Bilgisayar donanımı, bir bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adıdır. Bu parçalar, kişisel bilgisayarlar, otomobiller, çamaşır makinesi ve benzeri elektrikli ev eşyaları veya çeşitli sanayi uygulamaları gibi birçok alanda kullanılır.
Donanım, iç ve dış olarak ikiye ayrılır:
- Dış donanım (Harici Donanım): Bağımsız kasa, kutu veya kılıf içinde bulunan bilgisayar kasası içinde yer almayan donanımlardır. Bunlar kamera, USB girişi, Bluetooth, kızılötesi tarayıcı, yazıcı ve benzeridir.
- İç donanım(Dahili Donanım): Bir donanım parçası, başka bir donanım parçası içine yerleştiriliyorsa böyle adlandırılır. Kasa içinde bulunan donanımlar dahili donanım olarak adlandırılır.
Ortalama bir kişisel bilgisayarda genel olarak aşağıdaki donanımlar bulunur.
- Ana kart
- Merkezî işlem birimi
- Bellek kartı
- BIOS
- İç denetim birimleri: Bazı anakartlarda baskılı devre üzerine bağlı olarak bulunabilirler.
- Veriyolları
- Yonga seti
- 1. Fonksiyon kartları: Anakart üzerinde iç denetleyicilerin bulunmaması ya da amaç için yeterli olmaması durumlarında, anakart üzerindeki veriyollarına takılarak kullanılırlar.
- Güç kaynağı
- Kayıt ortamları
- 2. Giriş birimleri
- Kasa
Yazılım,değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik aygıtların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makine komutlarıdır.
Yazılım, elektronik aygıtların belirli bir işi yapmasını sağlayan programların tümüne verilen isimdir. Bir başka deyişle, var olan bir problemi çözmek amacıyla bilgisayar dili kullanılarak oluşturulmuş anlamlı anlatımlar bütünüdür. Yazılım için çeşitli diller mevcuttur. Bunlardan bazıları Pascal, C++ ve Java'dır.
Bilgisayar yazılımları genel olarak 3 ana grupta incelenebilir:
Sistem yazılımları
Bilgisayarın kendisinin işletilmesini sağlayan, işletim sistemi, derleyiciler (compilers) (Yazılım programında, yazılan programı makine diline çeviren program), çeşitli donatılar (facility) gibi yazılımlardır.
Uygulama yazılımları
Bu kullanıcıların işlerine çözüm sağlayan örneğin çek, senet, stok kontrol, bordro, kütüphane kayıtlarını tutan programlar, bankalardaki müşterilerin para hesaplarını tutan programlar gibi yazılımlardır.
Bütün sistem programları içinde en temel yazılım işletim sistemidir ki, bilgisayarın bütün donanım ve yazılım kaynaklarını kontrol ettiği gibi, kullanıcılara ait uygulama yazılımlarının da çalıştırılmalarını ve denetlenmelerini sağlar.
Çevirici yazılımlar
Herhangi bir dilde yazılan programı makine diline çeviren yazılımlardır.
Yazılım Çeşitleri:
Sistem yazılımları
Sistem yazılımları bilgisayar kullanımı için gerekli ana fonksiyonları sağlar ve bilgisayar donanımına ve sistemin yürütülmesine yardımcı olur. Şu kombinasyonları içerir:
Sistem yazılımı çeşitli bağımsız donanım bileşenlerinin uyum içinde çalışmalarından sorumludur.
Sistem yazılımı bilgisayar donanımının işletilmesi ve uygulama yazılımının çalıştırılması için bir platform sağlamak için tasarlanmış bir bilgisayar yazılımıdır.
En temel sistem yazılımı türleri şunlardır:
- Bilgisayar BIOS’u ve aygıt yazılımı: Bilgisayara bağlı veya bilgisayar içindeki donanımı çalıştırmak ve kontrol etmek için gereken temel işlevselliği sağlar.
- İşletim sistemi ( önde gelen örnekler; Microsoft Windows, Mac OS X ve Linux olmak üzere): Bilgisayar parçalarının; hafıza ile diskler arasında veri alışverişi veya monitöre görüntü sağlamak gibi görevleri uygulayarak birlikte çalışmasına olanak sağlar. Ayrıca üst düzey sistem yazılımı ve uygulama yazılımlarının çalıştırılması için bir platform oluşturur.
- Yardımcı yazılım: Bilgisayarın analiz edilmesine, yapılandırılmasına, yönetilmesine ve optimize edilmesine yardımcı olur.
Ayrıca sistem yazılımı terimi, bazı yayınlarda yazılım geliştirme araçlarını tanımlamak için de kullanılır. Bilgisayar alıcıları nadiren sahip olduğu işletim sistemini öncelikli olarak dikkate alarak bir bilgisayar alırlar. Fakat cep telefonu gibi aygıtları satın alan kişiler için bu durumun tersi geçerli olabilir. Çünkü iPhone örneğinde olduğu gibi bu tür aygıtların sistem yazılımlarının, son kullanıcı tarafından değiştirilmesi oldukça zordur. Ayrıca sistem yazılımı genellikle dahili ya da önceden yüklenmiş şekilde, yararlı ve hatta gerekli bir alt yapı kodu olarak görev yapar. Sistem yazılımının dışında, kullanıcıların dokümanlar oluşturmasına, oyun oynamasına, müzik dinlemesine ya da İnternet'te gezinmesine olanak sağlayan yazılımlara uygulama yazılımı denir.
İşletim Sistemi Nedir?
Bilgisayarda çalışan tüm donanım birimlerinin ve yazılımlarının yönetimini ve denetimini sağlayan bilgisayarı daha kolay bir şekilde kullanabilmemizi sağlayan sistem yazılımıdır.
Günümüzde işletim sistemleri bilgisayar, tablet ve akıllı telefon gibi birçok teknolojik cihazlarda bulunur.
İşletim sistemi bilgisayar üretildikten sonra yüklenir ve istenildiği zaman silinip tekrar yüklenebilir veya başka bir işletim sistemiyle değiştirilebilir.
İşletim Sistemi Nasıl Çalışır?
Açılış sırasında işletim sistemimiz kendisini belleğe atarak hafızadan çalışmaya başlar. Açıldıktan sonra ekran görüntüsü gelince, içerdeki uygulamalar açılmaya başlar. Bu uygulamaların açılmasının tamamlanmasından sonra çalışma aksiyonu bitmiş olup, işlem yapmaya başlar hale gelir.
İşletim sistemleri kendi aralarında ikiye ayrılır;
Kapalı kaynak kodlu işletim sistemleri
*Microsoft Windows
*Mac OS X
*Chrome OS
Açık kaynak kodlu işletim sistemleri(Linux)
*Ubuntu
*Centos
*FreeDos32
*GNU/Hurd
*Haiku
*NetBSD
*ReactOS
*Pardus(Türkiye)
İşletim Sistemi Çeşitleri Nelerdir?
1-Windows İşletim Sistemi
Microsoft firması tarafından ilk olarak MS-DOS ismiyle piyasaya sürülen daha sonra Windows adını alan ve dünyada en çok kullanılan işletim sistemidir.
Kolaylıkla öğrenilebilir bir işletim sistemidir. Bu kolaylık Windows´a, bilgisayar pazarında en yaygın kullanılan işletim sistemi olmasını sağlamaktadır. Bu konudaki en büyük rakibi Linux işletim sistemidir.
Windows İşletim Sistemi Çeşitleri
Windows 1.0 (1985)
Windows 2.0 (1987)
Windows 3.0 (1990)
Windows 95 (1995)
Windows 98 (1998)
Windows ME (2000)
Windows XP (2001)
Windows Vista (2007)
Windows 7 (2009)
Windows 8 (2012)
Windows 8.1 (2014)
Windows 10 (2015)
2-MacOS (Apple OS X) İşletim Sistemi
Machintosh İşletim Sistemi, Apple'ın üretmiş olduğu kişisel bilgisayarları içerisinde kullanılmakta olan gelişmiş bir işletim sistemidir. İlk olarak Apple'ın kişisel bilgisayarı olan Machintosh ile birlikte 1984 yılında ortaya çıkmıştır. Günümüze kadar farklı sürümlerle gelişimini devam ettirmiştir. Hala günümüzde kullanılmaktadır.
3-UNIX İşletim Sistemi
Unix, Brain Kernighan tarafından icat edilen ve MULTICS ekibinin üyeleri tarafından Bell Labrotuvarlarında 1960'lı yılların sonuna doğru geliştirilmiş bir işletim sistemidir. Genellikle komut satırları yazılarak kullanılır. Unix işletim sistemi C yazılım dili ile oluşturulmuştur.
4-Linux İşletim Sistemi
Linux işletim sisteminin ismi, tasarlayıcısı olan Linus Torvalds’tan gelmektedir. İlk kez 1991 yılında adını duyurmuştur. Bir çok açık kaynak kodlu işletim sisteminin temelini oluşturan Linux virüs bulaşma ihtimali en düşük işletim sistemi olarak bilinmektedir. Linux'un yanında yer almayan tek şirket ise, birçoğumuzun kullandığı Windows işletim sistemlerini geliştiren Microsoft'tur.
5-Pardus İşletim Sistemi
TUBİTAK bünyesinde Linux işletim sistemi temel alınarak geliştirilmiş yerli bir işletim sistemidir. Hızlı kurulabilen, kolay kullanılabilen, çoklu dil desteği sunan bir işletim sistemidir. Pardus’un bugüne kadar yayınlanmış 5 ana sürümü ve 9 ara sürümü mevcuttur. Bunlara ek olarak 2 kurumsal sürümü vardır.
6-Android İşletim Sistemi
Google şirketi ile farklı bir çok geliştiricinin birlikte piyasaya sürdüğü Linux tabanlı bir mobil işletim sistemidir. Android işletim sistemi açık kaynak kodlu, mobil cihaz ve cep telefonları için geliştirilen mobil bir yazılımdır. Günümüzde milyonlarca android yazılım bulunmatadır. Google Play Store ise Google tarafından kurulup işletilen bir android yazılım mağazasıdır. Son verilere göre dünyanın en çok kullanılan mobil işletim sistemidir.
7-iOS İşletim Sistemi
Apple firmasının Mac OS İşletim Sistemini temel alarak iPhone marka akıllı telefonlar, iPad marka tabletler ve iPod Touch için ürettiği mobil işletim sistemidir. Günümüz teknolojisinin lüks ve gelişebilirliği üzerine takip edilmesi güç yenilikler ortaya çıkaran; birbiriyle yarışan teknolojik yazılımlar içinde baş başa giden iOS işletim sistemi Linux tabanlı bir işletim işletim sistemidir.
Uygulama Yazılımı Nedir?
Uygulama yazılımı, belli konularda istenen ihtiyaçların giderilmesine yönelik olarak ortaya çıkan çözümlerin programlama dilleri vasıtasıyla kodlanması sonucu kullanıma sunulan programlar olarak tanımlanabilir.
Uygulama Yazılımları Farklı İşletim Sistemlerinde Çalıştırılabilir mi?
Kullanıcıların belli başlı işlemleri gerçekleştirmesine olanak sağlayan uygulama yazılımları örnekleri konusuna geçmeden önce herhangi bir işletim sisteminde çalışabilecek şekilde geliştirilen uygulama yazılımının farklı bir işletim sisteminde çalışıp çalışmadığı merak konusu olacaktır. Öncelikle ifade etmek gerekirse spesifik bir işletim sistemine özel geliştirilen bir uygulama yazılımı farklı bir işletim sisteminde çalışmayacaktır.
Bu duruma bir örnek vermek gerekirse Windows işletim sistemi kullanan bir kişisel bilgisayar için geliştirilmiş olan bir uygulama yazılımı Macintosh işletim sistemine sahip bir bilgisayarda çalışmayacaktır. Uygulamanın ilgili işletim sisteminde çalıştırılabilmesi sil baştan bahsi geçen işletim sistemi için yeniden geliştirilmesi gerekmektedir ki öteki türlü uygulamanın farklı işletim sistemine başka türlü entegrasyonu mümkün olmayacaktır.
Farklı işletim sistemlerine özel olarak geliştirildiği için işletim sistemi yazılımları olarak da isimlendirebileceğimiz uygulama yazılımları türlerini incelemeye başlayalım.
Uygulama Yazılım Çeşitleri Nelerdir?
Uygulama yazılımları iki ana kategoride incelenebilir. Bunlar,
1. Genel Amaçlı Uygulama Yazılımları
2. Özel Amaçlı Uygulama Yazılımları
Genel Amaçlı Uygulama Yazılımları
Günümüz bilişim dünyasında bilgisayar sistemleri için geliştirilmiş birçok genel amaçlı uygulama yazılımı bulunmaktadır. Bunlar genel itibariyle aşağıdaki gibi belirtilebilir:
- Belediye Yazılımları
- Eğitim Yazılımları
- E-ticaret Yazılımları
- Güvenlik Yazılımları
- Muhasebe Yazılımları
- Ofis Yazılımları
Bunların yanında genel amaçlı uygulama yazılımlarını dört ayrı grupta toplayabiliriz.
1. Ev ve Eğitim Uygulamaları
2. İnternet Uygulamaları
3. Kişisel Verimlilik Uygulamaları
4. Multimedya ve Grafik Uygulamaları
Genel amaçlı uygulama yazılımlarını biraz daha somutlaştırırsak konu biraz daha anlaşılır olacaktır. Örneğin ofis uygulamalarıMicrosoft Office, Excel, Powerpoint ve Open Office; metin işleme uygulamaları Word ve Notepad;internet tarayıcı uygulamaları İnternet Explorer, Chrome, Firefox ve Safari; medya oynatma uygulamaları Windows Media Player, VLC Media Player, GOM Player, QuickTime Player, Real Player ve Winamp örnek olarak verilebilir.
Özel Amaçlı Uygulama Yazılımları
Bilgisayarlarda bazı özel işlemlerin yapılabilmesi için geliştirilen ve belirli sınırlar dâhilinde kullanılabilen uygulamalaraözel amaçlı uygulama yazılımları denilmektedir. Özel amaçlı yazılımlar analiz ve karar verme, planlama, programlama, koordinasyon ve organizasyon aşamalarında yardımcı olacak şekilde kullanılabilmektedir.
Analiz ve karar verme sürecinde, belli başlı işlemleri gerçekleştirmekten öte var olan problemlerin çözümünde yöneticilere yardımcı olacak şekilde geliştirilen uygulamalardır. Matematiksel modellerden yararlanmak suretiyle istatistik ve yönetim bilimi yazılımları entegre edilmiştir.
Planlama, programlama, koordinasyon ve organizasyon süreçlerinde ise finansal planlama, bütçe, masraf ve satış raporları hazırlanması, toplantı konularının düzenlenmesi gibi işlemlerde kullanılmak üzere geliştirilirler.
Özel amaçlı uygulamalara ticari, eğitim, iletişim ve eğlence yazılımları da dâhil edilebilir. Ayrıca hastane otomasyon sistemleri, akıllı binalarda kullanılan uygulamalar ve proje yönetim yazılımları da aynı amaçlarla üretilen programları içermektedirler.
GIMP Uygulama Yazılımı mıdır?
GIMP, GNU Tasarısı dahilinde geliştirilen piksel tabanlı özgür ve ücretsiz bir görüntü işleme yazılımı. GIMP, Adobe Photoshop ve benzeri kapalı kaynak resim işleme araçlarına eşdeğer bir işlevler bütünü sunar. Linux, Windows, Mac OS gibi pek çok platformu destekler.
Uygulama yazılımları bilgisayarda kullandığımız tüm yazılımları kapsar.Bu sebepten GIMP de bir uygulama yazılımıdır.
Bir üniversite öğrencisi neden iyi seviyede bilgisayar bilmelidir?
Bu sorunun nesnel bir cevabı yoktur.Fakat şahsi fikrim bunun sebebinin mezun olduktan sonrasında en azından belli sayıda mezundan bizi ayırt edecek bir farkımız olması gerektiğidir.Ayrıca bunun yanında iyi seviyede bilgisayar bilmek bir gelir kapısı da açabilmektedir.Son olarak okuduğum bölüm bazında yorumlamam gerekirse geçen son bir sene bize gösterdi ki bazı olağanüstü durumlarda eğitimin sürdürülebilmesinin yolu bilgisayar bilmekten,eğitimi teknoloji aracılığıyla yürütmekten geçmektedir.Bu yüzden branşı ne olursa olsun eğitimcilerin bilgisayar bilmesi içinde bulunduğumuz bu süreçte bir zorunluluk haline gelmiştir.
Birkaç sorunun yanıtını derlemeye çalıştığım bu yazı umarım kafanızdaki soru işaretlerini alıp götürebilmiştir.Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle...
Kullandığım Kaynaklar:
https://bit.ly/3dBq93N
https://bit.ly/3lWtQ6Z
https://bit.ly/31ddKOb
https://bit.ly/35aR7eq
https://bit.ly/2T3fPYK
https://bit.ly/3j88G3R
https://bit.ly/3dCwVpR
Yorumlar
Yorum Gönder